I. Mustafa’nın ilk saltanatı 96 gün, ikinci saltanatı ise 1 yıl 3 ay 22 gün sürdü.
Sultan I. Mustafa, 1592 yılında Manisa’da doğdu. Babası Sultan III. Mehmed, annesi Handan Sultan’dır. I. Mustafa, tıpkı Fatih Sultan Mehmet gibi iki kez tahta çıktı. İlk saltanatı sadece 3 ay sürdü. I. Ahmet öldüğünde en büyük oğlu II. Osman (Genç Osman) 13 yaşında olduğu için hanedanın en kıdemli erkek üyesi olması bakımından I. Mustafa’nın tahta çıkarılmasına karar verildi.Osmanlı Padişahlarının on beşincisi olan I. Mustafa, her şehzade gibi iyi bir eğitim gördü. Sultan I. Mustafa, ağabeyi Sultan I. Ahmet Han’ın vefatı üzerine 22 Kasım 1617’de hanedanın en yaşlı mensubu olarak tahta geçti. I. Mustafa döneminde İstanbul’da oluşan karışıklıklar ve Anadolu’da meydana gelen isyanlar, Osmanlı Devleti’nin başında devlet işlerinden anlayan ve bunu yapmak isteyen bir padişahın bulunmasını gerekli kılıyordu. Şeyhülislâm Yahya Efendi ve devlet erkânı, I. Mustafa’nın yerine IV. Murad’ın geçmesi konusunda karara vardı.
I. Mustafa
Biyografi
Hükümdarlığı 1617/1622
İlk kez 22 Kasım 1617 tarihinde tahta çıktı. 26 Şubat 1618 tarihinde yerine II. Osman geçti. Yeniçeriler, dönem içerisinde Osmanlı Sarayındaki dengeleri değiştirecek birçok eyleme imza attı. Sonuçta II. Osman tahttan indirildi ve I. Mustafa’nın ikinci saltanat dönemi 19 Mayıs 1622 tarihinde başladı.
Ekber ve Erşed
Yaşça en büyük ve en tecrübeli şehzadenin tahta çıktığı sisteme Ekber ve Erşed sistemi denir.
Ekber ve Erşed sisteminin uygulanmaya başlaması ile birlikte tüm şehzadeler sarayın içindeki özel odalarda eğitim görmeye başlamıştır. Bu özel eğitimlerin gerçekleştirdiği yerlere ‘’kafes’’ adı verilir.
Sultan I. Mustafa ile birlikte kardeş katli nadiren görülmüş, artık şehzadeler sarayda kafes ardında tahta geçecekleri günü beklemeye başlamışlardır. Sultan I. Mustafa, dindar bir insandı. Sadaka vermeyi çok severdi. Hattâ sarayın havuzuna hizmetçilerin toplaması için para atardı.
Saraydaki hayatını ibadet ederek, dinî eserler okuyarak geçiriyordu. Tahta geçmesi için ikinci kez davet edildiği zaman odasında Kuran-ı Kerim okuduğunu ve padişahlık istemediğini bildirmişti. Sultan I. Mustafa, 10 Eylül 1623 tarihinde şeyhülislâm fetvası ile tekrar tahttan indirildi. Fetvanın gerekçesi olarak da “Aklî dengesi tam olmayan birisinin halife olamayacağı” gösterildi.
Vefatı 1639
Sultan I. Mustafa tahttan indirildikten on altı yıl sonra 20 Ocak 1639 günü Topkapı Sarayı’nda vefat etti.